تجزیه‌و‌تحلیل مدیریت ‌بهره‌برداری از جنگل در زاگرس شمالی (بررسی موردی: شهرستان بانه)

نویسندگان

  • احمد ولی پور استادیار گروه جنگلداری، دانشکدۀ منابع طبیعی و مرکز پژوهش و توسعه جنگلداری زاگرس شمالی، دانشگاه کردستان
  • مازیار حیدری دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
  • مجید لطفعلیان دانشیار گروه جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری
  • مرتضی تشکری استادیار، دانشگاه جامع علمی-کاربردی، واحد خراسان رضوی، مشهد
چکیده مقاله:

فرایند دیپسیر، تحلیلی مبتنی بر رابطۀ "علت- معلولی" عوامل برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مدیریتی است. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت مدیریتی بهره‌برداری‌های سنتی در جنگل‌های زاگرس شمالی با استفاده از چارچوب دیپسیر است. برای اجرای این پژوهش سامان‌های عرفی گندمان، میرحسام و کوخ مامو از روستا‌های توابع بخش آرمرده شهرستان بانه در غرب استان کردستان انتخاب شدند. کاربری‌های زمین در این منطقه شامل جنگل، جنگل- زراعی، جنگل- چرایی و جنگل- چرایی- زراعی‌ است. برای تهیۀ نقشۀ کاربری اراضی منطقه از داده‌های ماهواره‌ای و نقشه‌های رقومی، پوشش گیاهی، نقشه‌های توپوگرافی و داده‌های حاصل از بازدید میدانی استفاده شد.  با استفاده از نقشۀ رقومی 1:25000 نقشۀ کلاسه‌بندی‌شده شیب و جهت استخراج شد. به‌منظور بررسی وضعیت کنونی عرصه‌های مورد پژوهش و ارزیابی پاسخ‌های مدیریتی از چارچوب دیپسیر استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که از  سیستم‌های بهره‌برداری سنتی در منطقه، سطوح جنگل- زراعی (44 درصد سطح جنگل) و گلازنی (3/42 درصد سطح جنگل) نسبت به دیگر سیستم‌های بهره‌برداری توسعه بیشتری یافته‌اند. این سیستم‌ها بیشترین تغییرات را در وضعیت اکوسیستم روستاهای مورد پژوهش ایجاد کرده و سبب شکل‌گیری موقعیت کنونی شده‌اند پاسخ‌های مدیریتی مختلفی از طرف دستگاه مدیریت دولتی و سازمآنهای دیگر برای مواجهه با این وضعیت بیان شده است از جمله ممنوع کردن گلازنی در سال‌های اخیر، مقابله با توسعۀ زراعت در جنگل، حمایت از طرح‌های طوبی و بیشه زراعی، جلوگیری از شکار گونه‌های نادر، طرح ساماندهی و مدیریت گلازنی، معرفی معیشت جایگزین و طرح استفاده از انرژی‌های نو (آبگرمکن خورشیدی)، گازرسانی توسط شرکت گاز بانه و صدور دفترچه‌های ویژۀ فعالیت در مرز. بررسی پاسخ‌های داده‌شده و نتایج آنها نشان می‌دهد که در بیشتر پاسخ‌ها به نیروهای پیشران (عوامل اصلی و کلیدی) توجه نشده است. بنابراین در کنار پاسخ‌های مدیریتی فوق پیشنهاد شد که به مواردی همچون اختصاص سیاست‌های تشویقی و حمایتی دولت در زمینۀ اجرای اصولی جنگلداری محلی و برگزاری دوره‌های ترویج و آموزش جوامع محلی به‌منظور ارتقای سطح آگاهی آنان از اهمیت محیط ‌زیست و اصلاح جنگلداری سنتی نیز توجه شود.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

طراحی و برآورد بار مالی برنامه‌های مشوق جنگلداری با هدف بهبود مدیریت عرفی جنگل (مطالعة موردی: جنگل‌های بانه، زاگرس شمالی)

مدیریت عرفی جنگل در زاگرس شمالی قدمت چندصدساله دارد و در طول زمان تا حد زیادی توانسته نیازهای جوامع محلی را برآورده کند. نبود کشاورزی صنعتی و پر‌بازده و دیگر عرصه‏های تولیدی و اقتصادی موجب وابستگی معیشت این جوامع به جنگل شده است. وابستگی به جنگل سبب تعارض بین جوامع محلی و سازمان جنگل‌ها به‌عنوان متولی حفاظت و بهره‌برداری از این جنگل‌ها شده است. این تحقیق در بخش شمالی حوزة رویشی زاگرس در سه روست...

متن کامل

بررسی اقتصادی محصولات غیر چوبی جنگل های زاگرس شمالی (مطالعه موردی بخش 2 جنگل آرمرده شهرستان بانه)

مطالعه ی حاضر به منظور بررسی اقتصادی محصولات غیرچوبی جنگل بخش 2 حوزه ی آرمرده شهرستان بانه انجام شد. روش تحقیق، میدانی و از روش تمام شماری (سر شماری) برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. داده ها در سال زراعی 87-1386 جمع آوری گردید. تعداد کل کخ های بررسی شده بالغ بر 10 کخ و 44 خانوار می باشد. عمده محصولات غیرچوبی منطقه مورد بررسی عبارتند از: گه لا، علوفه پای جنگل، چوب سوخت، گزو، مازو و شیره سقز. نت...

15 صفحه اول

مطالعه فلورستیک پوشش گیاهی جنگل های زاگرس شمالی (مطالعه موردی: جنگل های آرمرده بانه)

شناسایی جوامع گیاهی و بررسی پراکنش جغرافیایی گیاهان در رابطه با متغیرهای محیطی رکن اصلی تحقیقات بوم شناختی و برنامه ریزی های مدیریتی می باشد. با شناحت جوامع گیاهی می توان نسبت به پیش بینی چگونگی تحول پوشش گیاهی و همچنین برنامه ریزی برای احیا و بازسازی مجدد اکوسیستم های طبیعی اقدام نمود. مطالعه حاضر نیز با هدف بررسی فلورستیکی و جامعه شناختی گیاهی جنگل آرمرده واقع در زاگرس شمالی و ارتباط آن با عو...

تعیین مناسبترین روش آماربرداری برای مطالعه ساختار جنگل های زاگرس شمالی (پژوهش موردی: جنگلهای بلکه بانه)

کسب اطلاعات کمی، کیفی و توصیف کننده ساختار جنگل در مدیریت جنگل­های زاگرس دارای اهمیت بسیاری است. برای انجام این تحقیق جنگل سامان عرفی روستای بلکه در بخش آرمرده شهرستان بانه انتخاب شد. قسمتی از جنگل به مساحت 40 هکتار با ریزقطعه­نمونه­های 25×25 متری آماربرداری صد در صد شد. در هر قطعه نمونه موقعیت مکانی درختان نسبت به گوشه قطعه نمونه، گونه، قطر برابر سینه، ارتفاع کل، ارتفاع­تاج و قطر بزرگ و کوچک ت...

متن کامل

بررسی روشهای مختلف احیاء و استقرار زادآوری جنسی در جنگلهای بلوط زاگرس شمالی (مطالعه موردی: منطقه آرمرده شهرستان بانه)

منطقه مورد مطالعه 14 هکتار از جنگلهای بلوط آرمرده شهرستان بانه واقع در استان کردستان می­باشد. در این جنگل مشکل اصلی عدم وجود زادآوری جنسی می­باشد. در این پژوهش چهار تکنیک مختلف از عملیات احیاء در چهارچوب مدیریت مشارکتی در قالب طرح آزمایشی کاملاً تصادفی با پنج تیمار و 30 تکرار مورد آزمون قرار گرفتند. تکنیک­ها عبارتند از: اعمال حفاظت خارج از تاج­پوشش، حفاظت زیر تاج­پوشش، حفاظت همراه با بذرکاری مست...

متن کامل

سیاست‌گذاری در مدیریت سامانه‌های اگروفارستری موجود در جنگل‌های بانه، زاگرس شمالی

یکی از مهم‌ترین شکل‌های بهره‌برداری در جنگل‌های زاگرس سیستم‌های اگروفارستری است. برای انجام پژوهش پیش‌رو، سامان‌های عرفی گندمان، میرحسام و کوخ‌ مامو از روستاهای توابع بخش آرمرده شهرستان بانه در استان کردستان انتخاب شدند. به‌منظور ارایه سیاست‌ها و برنامه‌ریزی بهره‌برداری از کارکردها و خدمات جنگل، پس از شناسایی دست‌اندرکاران (ذی‌نفعان) و نظرسنجی از آنها، تحلیل چهارگانه سوآت شامل: قوت‌ها، ضعف‌ها، ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 8  شماره 3

صفحات  313- 331

تاریخ انتشار 2016-12-01

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023